برای ارتودنسی چه عکس‌هایی از دندان لازم است؟
رادیوگرافی دندان قبل از ارتودنسی یکی از مهم‌ترین مراحل در ارزیابی، تشخیص و طراحی طرح درمان دقیق است. انتخاب نوع رادیوگرافی دندان برای ارتودنسی به دندانپزشک یا متخصص ارتودنسی کمک می‌کند تا وضعیت دندان‌ها، فک‌ها و بافت‌های اطراف را به‌درستی بررسی کرده و درمان را با دقت برنامه‌ریزی کند. در این مقاله، به زبان ساده توضیح می‌دهیم که برای ارتودنسی باید چه عکس‌هایی از دندان تهیه شود، هر کدام چه کاربردی دارند، و چرا انجام آن‌ها ضروری است.
اهمیت رادیوگرافی دندان قبل از شروع درمان ارتودنسی
رادیوگرافی دندان قبل از شروع ارتودنسی، اطلاعات حیاتی درباره موقعیت دندان‌ها، ساختار فک، وضعیت ریشه‌ها، استخوان فک و حتی تأثیرات احتمالی درمان فراهم می‌کند. بدون این اطلاعات، برنامه‌ریزی درمان ممکن است ناقص یا نادرست باشد و نتایج رضایت‌بخشی نداشته باشد.
انواع عکس‌های مورد نیاز برای ارتودنسی
1. عکس پانورامیک (OPG)
عکس پانورامیک یا OPG یکی از رایج‌ترین تصاویر دندانی در مراحل اولیه ارتودنسی است. این عکس یک نمای کلی و گسترده از تمام دندان‌ها، فک بالا و پایین، مفاصل فکی و استخوان اطراف فراهم می‌کند.
📍 در رادیولوژی دکتر آزاده رحمتی در لاهیجان، این عکس با دستگاه‌های دیجیتال با دوز اشعه پایین گرفته می‌شود.
کاربردهای عکس OPG در ارتودنسی:
- بررسی وجود دندان‌های نهفته (مانند دندان عقل یا نیش نهفته)
- ارزیابی سلامت استخوان فک
- مشاهده وضعیت رویش یا نبود دندان دائمی
2. رادیوگرافی سفالومتری
عکس سفالومتری جانبی یا Cephalometric X-ray تصویری از نیمرخ جمجمه و صورت است که رابطه‌ی فک بالا و پایین، زوایای دندانی و موقعیت استخوان‌ها را مشخص می‌کند.
کاربردهای عکس سفالومتری در ارتودنسی:
- ارزیابی روابط بین فک‌ها و جمجمه
- تحلیل الگوی رشد صورت
- برنامه‌ریزی حرکت دندان‌ها
- بررسی نتایج پس از درمان
3. رادیوگرافی پری‌آپیکال
این تصویر، نمایی نزدیک و دقیق از یک یا چند دندان خاص و ریشه‌های آن‌ها ارائه می‌دهد. معمولاً در موارد خاص برای بررسی دقیق وضعیت ریشه‌ها یا بررسی التهاب، کیست یا تحلیل استخوان به کار می‌رود.
کاربردها:
- تشخیص التهاب یا آبسه
- تحلیل استخوان یا کیست
- ارزیابی دندان‌هایی با سابقه ضربه یا درمان ریشه
4. فتوگرافی دندانپزشکی
فتوگرافی دندانپزشکی یکی از مراحل مهم در ارزیابی و مستندسازی درمان ارتودنسی است. برخلاف رادیوگرافی که ساختارهای داخلی مانند استخوان و ریشه دندان را نمایش می‌دهد، فتوگرافی به‌وسیله دوربین عکاسی DSLR، نمایی واقعی و دقیق از وضعیت ظاهری دندان‌ها و لبخند بیمار ثبت می‌کند.
کاربردهای فتوگرافی ارتودنسی:
- ثبت وضعیت اولیه ظاهر دندان‌ها و لبخند
- بررسی نظم دندانی، فضاها، چرخش یا انحراف دندان‌ها
- مقایسه قبل و بعد از درمان
- مستندسازی مراحل در پرونده بیمار
5. عکس CBCT (در صورت نیاز)
تصویربرداری CBCT یا Cone Beam CT Scan در موارد پیچیده‌تر ارتودنسی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این عکس سه‌بعدی بوده و ساختارهای دهان، فک، سینوس‌ها و ریشه‌ها را با دقت بالا نمایش می‌دهد.
نکاتی که قبل از تصویربرداری باید بدانید
- از استفاده از جواهرات، گوشواره، گیره سر یا اشیای فلزی در ناحیه سر و گردن خودداری کنید.
- در صورت بارداری یا احتمال بارداری، حتماً موضوع را به پزشک اطلاع دهید.
- در صورت داشتن عکس‌های قبلی، آن‌ها را به همراه داشته باشید تا از تکرار غیرضروری تصویربرداری جلوگیری شود.
سوالات متداول
برای ارتودنسی فقط یک نوع عکس کافی است؟
خیر. معمولاً ترکیبی از عکس پانورامیک و سفالومتری برای بررسی وضعیت کامل دهان و فک‌ها مورد نیاز است. در موارد خاص، CBCT نیز انجام می‌شود.
آیا انجام رادیوگرافی‌های ارتودنسی برای کودکان هم ایمن است؟
بله، در صورتی که ضرورت داشته باشد، عکس‌های دندان با دوز اشعه پایین و رعایت اصول ایمنی برای کودکان نیز قابل انجام است.
آیا بدون عکس می‌توان ارتودنسی انجام داد؟
خیر. تصویربرداری دندان بخش ضروری فرآیند تشخیص و طرح درمان ارتودنسی است. بدون آن، ارزیابی دقیق امکان‌پذیر نیست.
نتیجه‌گیری
تصویربرداری دندان قبل از شروع ارتودنسی نه‌تنها ضروری، بلکه پایه و اساس یک درمان موفق است. انتخاب درست نوع عکس‌ها به دندانپزشک یا متخصص ارتودنسی این امکان را می‌دهد که طرح درمانی دقیق و مؤثر را برای هر بیمار طراحی کند. با پیشرفت فناوری‌های تصویربرداری و ارائه خدمات رادیوگرافی OPG، سفالومتری و CBCT، دقت تشخیص و موفقیت درمان‌های ارتودنسی به‌طور چشمگیری افزایش یافته است. اگر در شهر لاهیجان زندگی می‌کنید، می‌توانید از خدمات تخصصی و دقیق رادیولوژی دکتر آزاده رحمتی بهره‌مند شوید تا با دقت و اطمینان، تصاویر رادیولوژی خود را تهیه کنید.